Muhyiddin Yassin
KUALA LUMPUR: Koporintaan mongiikiro kogumuan pogun kaanu mundaliu kumaa Fasa Kaapat Pelan Ponondulian Pogun (PPN) soruruhai do wulan Kohopod obontol, nosusuhut pinggisoman poompus montok popogura’ kopoindalanan ponondulian om ababayan imunisasi i mamaso pinapanau.
Luguan Montiri, Tan Sri Muhyiddin Yassin pinopointalang, koporintaan nakapatantu’ no id Pitimbungakan Pinotomod Kounsol Koumoligan Pogun (MKN), montok pogun i id Fasa Koduo, do amu’ no ilo’ pogulion kumaa Fasa Koiso’.
“Ingkaa nogi’ i pogun di nakawaliu kuminaa Fasa Kotolu amu’ no pogulian kumaa Fasa koduo. Iti sabab no, ponginsomokan PPN poposotol miampai kasagaan, ‘exit strategy and no turning back’.
“Poingkuro po, tulun mamalan, nga’ palan do Allah nogi i bobos tosonong. Orohian oku popoilo, nung aantakan no kawagu koingkawason kes id pogun dilo’, koporintaan popoinggirot kapanamangan pamanahan tumanud kinoiyonon om amu’ nuru’ momonsoi ponuhuan kapanamangan di poinpuli kohondot pogun toi watas miagal di pinoindalan do babaino’,” ka disio pinopointalang.
Miampai poinpuli, ka disio, PPN nopo diti nga’ iso’ mantad pinggisoman koporintaan montok manahak koposuulan kumaa kopongukaban kawagu ikonomi om ababayan sosial miampai poingulud om momorinut.
“Kotilombuson PPN om laang ngaawi’ koponondulian ikonomi suai maan sorisido’ ontok kapawaladan Palan Malaysia ko-12 (RMKe-12) om Bajet 2022.
“Insha-Allah, RMKe-12 pikikiro maan pawalado’ id Lintuhun di apantang diti do ko 20tw Kosiam om Bejet 2022 do ko 29tw Kohopod.
“Po’ompus timpu, koporintaan nga’ tumilombus miontong do koyuon id tikid pogun miampai oulud kaampai no maganu laang koponguhupan tumanud kopomogunaan. Suai ko ilo’, koporintaan pointatap popoindalan kopogintongan waya’ kaampai no mangadang kosodiaan nombo-nombo pogun do mundaliu kumaa Fasa Koduo, Kotolu toi Kaapat,” ka disio ontok minoboros id Pitimbungakan Pinotomod Parlimen do hiti di tadau baino’.
Di ko 15tw Koonom katatalib, i Luguan Montiri pinahabar kokomoi kopoindalanan PPN sabaagi iso’ ‘roadmap’ om karalano’ koundolihan lumabus mantad kokusutan Covid-19 tumanud timpu.
Koundolihon diti kopuli do apat fasa hinombo do koundolihon sosonginan pogun mantad iso fasa kumaa fasa di potilombus dilo’ kopogompit do kopongukaban ababayan ikonomi om sosial do moduurulan.
“Koundolihon kumaa toisoiso’ fasa amu’ tumanud katatapan timpu, nga’ mimpau di naangayan dati’ koinsanai montok mongingkuri’ gontob kopogkorolihan Covid-19, monginkuri’ kahagakon goos sistom kolidasan nogi mongingkawas gontob kopongumoligan rayat maya’ koponobokan vaksin.
“Pelan ponondulian miagal diti pinoindalan nogi do ogumu’ pomogunan wookon nopo nga’ United Kingdom, Australia om Singapura. Minsingilo tokou, monorisid om maganu nubasanan bobos tosonong mantad pomogunan ngaawi’ dilo’ mooi do omitanan Pelan PPN diti aanu silihon puralan oponsol om sabaagi posunduran kumaa kopoindalanan ponondulian pogun,” ka di Muhyiddin pinopointalang.
Ka disio kawagu, PPN pinalan minimpau di limo koyuon oponsol ilo nopo nga’ kumoiso dilo’, popiadang ilo’ di kogunaan mongumolig niawa om koposion, ilo nopo nga’ iso’ palan di mintong id toguang toi miampai kapasagaan ‘foward-looking’ montok papatantu’ koumoligan niawa, kasasanangan ikonomi om kotilombus koposion rayat oonuan kopomodulianan.
“Prinsip diti nga’ momonu’ di koponuhuan ugama’ id sahau ‘maqasid shariah’ ilo’ nopo nga’ karalano’ ‘hifzu al-nafs’ toi momogompi’ niawa om ‘hifzu al-mal’ toi mongumolig harata’ om ikonomi,” ka disio.
Koduo dilo’, ilo’ nopo nga’ ‘dinamik’ om kosudongon di poompus, ilo nopo songinan palan i toririmo inwoguan mongulud, kosudong nogi’ mimpau do sains om kointalangan id koponoguangan koyuon di mimban-simban montok papatantu’ kosoosodian do pogun ontok timpu koundolihon fasa.
Pelan PPN sokodungon di kointalangan sains, kopogintongan ‘indikator’ om kointalangan ‘empirikal’, om okon ko’ tumanud nopo do pomusarahan toomod.
Kotolu, manahak ilo’ do kointalangan om kopointalangan sabaagi puralan montok monorisid do palan, nogi’ poposotol kinotopoton kohondot tikid haal id koponuridongan kawagu kotumbayaan, om kaapat, momoguno ilo’ do ponginsomokan ‘whole of nation’ (koinsanai pogun) ilo nopo nga’ songinan palan i kopogompti tonggungan toinsanan mogigiyon.
“Kalantaion do PPN tumanud di ponginsomokan ‘koinsanai pogun’ om sokodung ogirot i potuu id bohogian koporintaan longkod, koporintaan pogun, parti pulitik, bohogian kikuasa’ nokoiyonon, siktor swasta, NGO om rayat. Koinsanai dilo’ kiguno papamanau tonggungan id pinggisaman mononduli’ pogun,” ka disio pinopointalang.
Kolimo, momonsoi ilo do kapanamangan om papatantu’ naangayan kiwaya’, ilo nopo nga’ soginan palan i mogintong do waya’ kopoindalanan maya’ koporuputan om karalano’ piromutan di kiwaya’.
Id ninibaan dilo’, ka di Muhyiddin, PPN nopo nga’ songinan palan ponondulian i poposuul kumaa karalano’ montok lumabus mantad kopogundorokan Covid-19 do poumolig om poingulud.
“Fasa ngaawi’ i pinoloting nopo nga’ poposuul kumaa pinggisaman montok monginggaan tonggungan kohondot di goos sistem kolidasan ginumuan, mongukab kawagu siktor ikonomi, om papasaga’ ababayan sosial id suang timpu onom wulan gisom koompokon toun diti.
“PPN okon i ko’ ‘statik’ nga’ ‘dinamik’, ‘komprehensif’ om aanu insonongan tumanud kopomogunaan om koyuon maos-maso,” ka disio.
Minoboros i Muhyiddin do PPN nopo nga’ palan rikoton kitimpu montok monokodung koundolihon lumabus mantad kokusutan kolidasan om ikonomi i okon nopo ko’ tumalahan kumaa kopoindalanan PKP do poinpuli.
Sabalik dilo’, ka disio kawagu, koporintaan popoindalan karalnao’ di lobi kohunung kapaampai do ababayan imunisasi nogi’ kopoindalanan pomorisaan, mogihum om monompipi’ miampai kasagaan, ‘test, trace and isolate’ di poinggayo nogi gontob di lobi kotimpas.
Ka disio, PPN nga’ poposuul nogi kumaa limo tuduan pinotomod, ilo nopo nga’ mongumolig siktor kolidasan ginumuan miampai monompuan kopogkorolihan tomporuruol, mongingkuri’ kosuangon kumaa walai pongubatan om monginsiriba’ gontob kapataion; papatantu’ sistom kolidasan di ogirot; popoindalan vaksinasi do osisikap montok mongumolig rayat; mongukab kawagu ikonomi om papasaga’ ababayan sosial do momorinut miampai kotonudan SOP di opidot; om ‘responsif’ om ‘fleksibel’ id kopomogunaan kosimbanon pososorili’.
“Sabaagi rikoton kumaa kopongukaban kawagu siktor ikonomi, PPN pinopoloting apat fasa koundolihan kapaampai do ponorisidan SOP montok tikid fasa. Kosimabon fasa montok sosonginan pogun maan intangai om adangon mimpau tolu ‘indikator nilai ambang’ i pinointalang ku di tiinu’, ilo’ nopo nga’ pulampai tintob kes tadau-adau, gontob pomogunaan katil id wad ICU om pihotusan rayat nosukod i nogompit nonuan vaksin.
“Montok Fasa Kumoiso’ PPN, kopogompit ilo’ do PKP miampai poinpuli ilo nopo nga’ ababayan sosial amu’ pasagaon om ababayan ikonomi nopo nga’ pasagaon no mongukab kigontob kumaa nuludan positif surupukaraja kiguno miagal do kadai runcit, mongingilang kogogonopan kolidasan, surupukaraja’ utiliti om susuai po. Tintob kumaraja’ do poinginan nopo nga’ pinasapad do 60 pihatus no.
“Montok mundaliu mantad Fasa Kumoiso kumaa Fasa Koduo, sosonginan pogun dilo’ mositi no do momonu’ di kotootolu nilai ambang ilo nopo nga’ mongingkuri’ tintob kes tadau-adau kumaa siriba’ tintob 12.2 kes montok tikid 100,000 mogigiyon, popiadang di gontob pomogunaan katil id wad ICU kumaa gontob gonsuhatan om manahak dos vaksin di ogonop kumaa lobi 10 pihatus mantad mogigiyon nosukod.
“Alhamdulillah, gisom baino’ diti, walu’ tinan pogun ilo nopo nga’ Perlis, Perak, Kelantan, Terengganu, Pahang, Pulau Pinang, Sabah om Sarawak nokoundaliu no kumina Fasa Koduo,” ka disio.
Fasa koduo PPN nopo nga’ kakal kopogompit kopoindalanan PKP di opidot ilo’ nopo nga’ ababayan sosial kakal onuan sapad miampai ababayan ikonomi nukaban do momorinut miampai minomoruhang tintob siktor id nuludan positif.
Wookon dilo’ kaampai no siktor kapamansaian automotif om babarang bosi’, kadai babarang lotirik om momompod tobuk nogi susuai po, ka disio pinopointalang, om minoboros do tintob kumaraja’ poinginan nopo nga’ rinuhangan kuminaa 80 pihatus korikotan id karajaon.
Koponginluhawan nga’ pinointutunan nogi montok papasaga pipiro ababayan sipoot om pihahambaan id watas poingukab, ka disio.
Fasa Kotolu PPN nopo nga’ kapaampai do kopongukaban ababayan sosial om ikonomi di lobi poinpuli kopiongoi di lobi mantad 40 pihatus mogigiyon di nokomoi nakaramit dos nogonop vaksin.
“Koinsanai ababayan ikonomi maan pasagao’ mongukab suai ko’ nuludan negatif, ilo nopo nga’ siktor ngaawi’ kikowatan kopogkorolihan akawas miagal do spa om kelab malam.
Ginumu’ kumaraja’ poinginan kakal id gontob 80 pihatus korikotan id karajaon,” ka disio.
Fasa Kaapat nopo nga’ fasa kolimpupuson, ka disio, miampai minoboros do kopiongoi di gontob vaksinasi pogun id gontob 80 pihatus mogigiyon nosukod, ababayan ngaawi’ sosial om ikonomi pasagaon mongukab id koyuon nubasanan wagu.
“Ababayan ponombuluyan suang pogun, pokikitanan miampai haro mio’ontong nogi ababayan sipoot tinimungan o poiradan aanu no do popoguli’ popoindalan,” ka disio.